Sözlükte “yönelmek, ciddiyet ve kararlılık göstermek” gibi anlamlara gelen niyyet (niyet) kelimesinin sözlük anlamı esas alınarak yapılan değişik tanımları arasında dinî bir terim olarak genellikle benimseneni Beyzâvî’ye izâfe edilen, “Allah’ın rızâsını kazanma arzusuyla ve O’nun hükmüne tâbi olmak üzere fiile yönelen irade” şeklindeki tariftir. Nasip ise, Allah’ın kulu için verdiği mutluluk payı, baht, talih, murad olarak tanımlamalar mevcuttur.
Niyet, her şeyin başlangıcı ve hareketliliği tetikleyendir. Niyet ile bir oluşun zuhura gelmesi için bir duruş sergilenir. Namazda, oruçta ve daha bir çok ibadetimize niyet ile başlarız çünkü niyet istikameti belirler. Bir yöneliş sergilenir ve bu yöneliş merkeze rapt edilir. Niyetin mahiyetinin oluşa gelmesi içinse halis olması, rıza ve hükme tabiyeti gerekir. Niyetin halis oluşu ve ilahi rızanın talebini içermesi elzemdir. Bu noktada Varlığın alanına sunduğumuz her niyet O’nun rızası ile tasdik olunup hükmü ile tecelli edişi ise nasiptir. Allah, niyeti rizaiyeti ile onaylayarak niyetin içindeki hikmeti nasip etmiştir ki o nasip ile amel vuku bulur.
Hani denir ya “Allah nasip ederse…”
Nasibin içinde niyet var, niyetin içinde gayret, halisiyet ve rıza var. Hüküm yani nihai nokta ise nasip olarak kul’a tecelli eder. Allah’ın nasip etmesi için niyetin hükmü nizama rıza noktasında uygun olması gerekir.
O yöneliş, talep ve gayret vuku bulmadıysa irade irşada bağlanmasıysa kulda, nasip oluşa gelemez. Allah nasip etmedi değil esasında… Nasibe uygun niyeti halen kendin oluşa getirmeyince hikmet bahşedilemedi. Öyle bir nizam eylemiş ki yaradan niyet ile başlayan her yönelişi Hakk’ın katındaki tabiyete mihman eylemiş. Nizama tabi olup halis niyet ile rizaiyet gözetilen her amel oluşa gelsin ya da gelmesin hikmeti can’a bahşedilir.
Nitekim niyette Hayr’a tabidir. Hayr içinde niyet oluşa gelip nasip edilir. Belki istenilen zaman ve mekanda değil ama mutlaka o niyet yerini nasibinde bulur. Kul o an idrak eder ya da etmez. Kul bunu farklı nitelendirebilir lakin O bahşettiklerinde tüm nitelendirmelerden münezzehtir. Teslimiyet ve tevekkül ise bu nizamda en güzel kalbi teskin eden tılsımdır.
Nasibi niyet doğurur. Niyet, hal’is’lik hırkasını giyip gayret kuşağı ile kuşanıp rıza tacını giyince aleme nasip ile hayr mühründe hükm’olunur. Nasip O’nundur. Sahibinden sunulur. O ki nasibi ile muradını muradının içi’nden doğurur.
